Trong những năm gần đây, các công nghệ đang ngày càng dịch chuyển theo hướng thông minh hơn, các thiết bị dần được nâng cấp thành dòng gắn liên với cụm từ “smart” (thông minh), vậy các công nghệ thông minh đã thay đổi ngôi nhà của bạn như thế nào?

Để tiện hình dung, tôi xin phép chuyển ngữ và đặt bối cảnh ở Việt Nam. Hãy thử hình dung viễn cảnh một vài này trước Tết, tủ lạnh nhà bạn đã đầy ứ thực phẩm đủ cho một bữa tiệc thịnh soạn tại gia, nó sẽ gợi ý cho bạn những món nào cần ưu tiên và phối hợp với bữa ăn do nó đã biết bữa trước bạn dùng gì rồi, và nó cũng biết chính xác bạn mua từng món lúc nào, do vậy bạn không phải lo lắng về việc dùng nhầm thực phẩm quá hạn.

Với màn hình cảm ứng OLED trong suốt, giờ đây bạn có thể tích hợp màn hình này lên các chi tiết nội thất trong nhà và thậm chí là trên các bức tường để tương tác và hiển thị.

Cậu con trai của bạn đang đi du học từ Úc trở về vào hôm nay và chuyến trở về sớm hơn dự định của bạn, bạn vẫn chưa tan giờ làm nên đã sử dụng smartphone để “ra lệnh” cho hệ thống cửa tự động ở nhà mở ra đón con trai vào nhà, tuy nhiên bạn chợt nhớ ra trong nhà chưa kịp bật lò sưởi hoặc điều hòa cho phù hợp với thân nhiệt của con trai. Nhưng cũng không phải lo, bởi các cảm biến chuyển động tích hợp trong nhà bạn sẽ cảm nhận được thân nhiệt của con trai bạn và tự động điều chỉnh hệ thống điều hòa ngay khi cậu ta mới bước vào nhà….

Trong khi đó, bạn vô tình lướt qua một bức ảnh không khí Tết rộn rã với cành hoa Đào ấm áp và muốn gửi màu sắc và cảm giác ấm áp đó về căn phòng con trai. Bạn chỉ việc lấy điện thoại của mình và chụp lại bức ảnh đó, sau đó gửi hình ảnh đó vào hệ thống điều khiển ánh sáng không dây của bạn ở nhà thông qua internet, cho phép tái tạo ánh sáng theo ý bạn. Vào ngày 28 Tết, bạn cũng lập trình những bóng đèn trong nhà dần sáng lên sớm hơn một chút so với thường lệ, hoàn hảo để bắt đầu cho việc chuẩn bị những ngày Tết ấm cúng và náo nhiệt cùng gia đình.

Tất cả các công nghệ mà chúng ta vừa đề cập tới ở viễn cảnh trên đều đã có sẵn, mặc dù chúng còn khá lâu nữa mới phổ biến ở mức đai trà. Các nhà tiếp thị và những người tiên phong của những ngôi nhà thông minh cho rằng, những ngọn đèn đươc kích hoạt bằng Internet, các thiết bị và máy điều hòa tích hợp cảm biến thông minh sẽ sớm thay đổi cách mà con người nhìn nhận về ngôi nhà của họ.

Đón nhận “sự thông minh”

“Những ngôi nhà thông minh không chỉ giúp cuôc sống tiếp diễn, mà nó còn sẽ là một sự hỗ trợ, hoặc trong một số trường hợp nó trở thành sự thích nghi“, Chis Dancy, một trong những người tiên phong ở Denver và là giám đốc của công ty phần mềm BMC cho biết.

Dancy là một trong những người sớm được trải nghiêm cuộc sống “tiện nghi nhất” trên hành tinh. Ông mang theo một loạt các cảm biến trên cơ thể để đo nhịp tim, nhiệt độ, hiệu quả của các hoạt động của cơ thể và hơn thế nữa. Chắc chúng ta sẽ không ngac nhiên khi biết rằng, những tiện ích về dữ liệu số đó mở rộng tới cả căn hộ của ông. Chiếc giường của ông cũng có một cảm biến để đo chuyển động, hơi thở, nhịp tim và cả mức độ ngáy khi ngủ của ông. Máy điều hòa và các bóng đèn trong nhà đều được kết nối với smartphone của ông. Ngoài ra, còn có một cảm biến ở trên bàn làm việc tại văn phòng, giúp dò mức độ tiếng ồn, nhiệt độ và độ ẩm. Thậm chí, cả con chó của ông cũng được đeo một cảm biến chuyển động ở dây cổ của nó.

Hệ thống khóa thông minh

Dancy đang ở rất gần ranh giới công nghệ nhà thông minh trong tương lai, dù thực tế là hiện nay các công nghệ gia dụng thông minh đang lặng lẽ giành chỗ đứng nhờ vào mức giá ngày càng giảm và tăng mức tiết kiệm năng lượng trong khi vẫn đáp ứng hệ thống sưởi ấm hoăc làm mát cho căn phòng của bạn. Theo một báo cáo vào hồi tháng 10/2013 của công ty nghiên cứu thị trường Markets And Markets có trụ sở tại Dallas (Mỹ) cho biết, công nghệ nhà thông minh (smart home) được dự báo sẽ tạo ra doanh thu lên tới 50 tỉ USD/năm vào năm 2020.

Theo chia sẻ của Dancy với LiveScience, các công nghệ mới nhất vượt xa việc lập trình nhiệt độ hay điều chỉnh ánh sáng. Giờ đây, các thiết bị trên thị trường đã có thể lên chương trình cho căn nhà của bạn, và phối hợp với nhau như là một người hầu cận lặng lẽ. Sự liên lạc này (thường được kích hoạt qua Wi-Fi hoặc chuẩn không dây có tên là ZigBee) là chìa khóa để thu lượm những lợi ích của công nghệ thông minh.

“Tự bản thân cái tủ lạnh không quá thông mình“, Dancy nói về các thiết bị kết nối Internet mới nhất. “Nhưng khi tủ lạnh có thể “giao tiếp” với bóng đèn hoặc “liên hệ” với các cửa hàng tạp hóa để lấy hàng thì đó là siêu thông minh. [Thực ra] Internet là của mọi người, các công nghệ này đang xoay quanh nó“.

Tăng thêm IQ của bạn

Nếu nó xuất hiện một sự chuyển đổi, ai cũng muốn cố gắng làm cho nó thông minh hơn. Cả Samsung và LG hiện đang cung cấp các thiết bị thông minh. Chẳng han như tủ lạnh thông minh của Samsung, đi kèm với kết nối Wi-Fi cho phép truy cập dữ liệu ở màn hình trên cửa, từ đó người ta có thể xem các thông tin về thời tiết, ghi chú hoặc tải lich và các hình ảnh đồ họa khác.

Tủ lạnh thông minh của Samsung

Nếu một người đưa chi tiết thực phẩm vào chiếc máy tính mini của tủ lạnh này, nó sẽ theo dõi thực phẩm được lưu trữ và sẽ thông báo khi hết hạn. Một ứng dụng tự đông tìm kiếm công thức nấu ăn từ trang Epicurious.com để đưa ra thực đơn phù hợp với những món đang có trong tủ lạnh. Một ứng dụng Twitter cũng đươc tích hợp, phòng khi bạn cần “tweet” một món nào đó khi mở cửa tủ lạnh để đặt hàng.

Trong khi đó, LG cũng có lò sấy thông minh kèm tủ lạnh thông minh, thâm chí tủ lạnh và lò sấy của LG còn giúp bạn sơ chế thức ăn sơ bộ ngay khi bạn nhập công thức món ăn vào.

Để tận hưởng những tiện ích thông minh “hơn người khác” đó, bạn sẽ phải bỏ ra tầm 3.500 USD để sở hữu tủ lạnh LG Smart ThinQ LFX31995ST. Đổi lại, thay vì phải nhập và mua thực phẩm thủ công bằng tay, giờ đây hệ thống điện toán tích hợp trong tủ lạnh sẽ liên kết với một thẻ mua hàng của một cửa hàng tạp hóa nào đó để cập nhật tình trạng và thông báo cho cửa hàng giao đến những món đồ cần mua. Ngoài ra, các thẻ nhận dạng sử dụng tần số sóng vô tuyến (RFID) có thể được cấy ghép trong bao bì sản phẩm, giúp tủ lạnh dễ dàng nhận diện và “đọc” chúng khi được đặt vào tủ. Các chip tương tự như vậy hiên đang được sử dụng trong các vi chip cấy vào vật nuôi như chó mèo để phòng chúng đi lang thang, về mặt lý thuyết có thể giúp người ta tránh khỏi việc bỏ lỡ hộp sữa chua đang mở dở ở trong tủ lạnh.

Trong khi đó, lò nướng thông minh của LG có những tính năng hữu ích khác, chẳng hạn như kiểm tra nó đã được bật hay tắt chưa thông qua smartphone, cung cấp sự an tâm và thoải mái cho bạn ngay cả khi bạn không ở nhà.

Smart home giúp tiết kiệm túi tiền của bạn

Bên cạnh các tiện ích về công năng, công nghệ nhà thông minh còn có thể giúp chủ nhà tiết kiệm tiền bạc và năng lượng. Nest, một công ty có trụ sở tại California, là một trong số nhiều công ty hiện đang sản xuất các máy điều hòa thông minh, cho phép chúng kết nối với một máy tính, tablet hoặc smartphone, nhờ đó người dùng có thể dễ dàng điều khiển chúng từ xa. Các máy điều hòa này cũng sẽ “nhớ” tự động điều chỉnh nhiệt độ phòng dựa trên sự hiện diên của con người trong phòng đó và lập ra một lịch trình tự động khi người đó có mặt ở nhà hoăc rời khỏi nhà.

Máy điều hòa thông minh của Nest

Quá trình này “liên quan rất nhiều tới điện toán đám mây và Big Data – sử dụng tất cả dữ liệu mà chúng ta thu thập được về căn nhà của mình, sở thích nhiệt đô, mốc thời gian, mã bưu điện (ZIP code), thời tiết tại thời điểm đó“, Maxime Veron, người phát ngôn của Nest chia sẻ với LiveScience.

Công ty này cũng tuyên bố, máy điều hòa của Nest có thể giúp bạn giảm chi phí sưởi ấm hoăc làm mát lên tới 20%. Gần đây, Nest tung ra một thiết bị thứ hai, một sự kết hợp giữa máy dò khói và máy giám sát carbon-monoxide. Máy dò này khác với các máy báo cháy thông thường, thay vì phát ra tiếng bíp chói tai khi bánh mì nướng bị cháy thì nó chỉ cảnh báo bằng giọng nói nhẹ nhàng dễ chịu.  Dĩ nhiên nó cũng được liên kết với máy điều hòa Nest, do vậy hai thiết bị có thể giao tiếp và nếu nó phát hiện ra sự có mặt của carbon monoxide chết người đang rò rỉ, nó có thể phát tín hiệu để điều chỉnh nhiệt độ và đóng cửa lò, nơi thường rò rỉ carbon-monoxide.

Máy dò khói thông minh Nest

Xa hơn thế, các cảm biến chuyển động của nhà thông minh có thể cứu sống con người. Các nhà nghiên cứu ở đại học Washington State University hiện đang thử nghiệm bộ cảm biến chuyển động “smart home in a box” nhằm phát hiện các cánh cửa đóng mở và di chuyển của con người xung quanh một căn nhà.

“Một trong những đối tượng phổ biến mà chúng tôi đang hướng tới là những người lớn tuổi, họ muốn ở nhà và hầu như ít khi có người chăm sóc họ”, Diane Cook, lãnh đạo của dự án này và là một giáo sư chuyên ngành khoa học máy tính và kỹ thuật cho biết. “Để thực hiện điều đó, họ cần có thể sống độc lập và thực hiện các hoạt động quan trọng một cách thường xuyên, giống như uống thuốc và tập thể dục hằng ngày“.

Theo mô tả của Cook, cũng giống như máy điều hòa Nest, công nghệ có thể học cách mà con người di chuyển xung quanh nhà và tạo ra một lịch trình tự động để cảnh báo kịp thời. Nếu một người lớn tuổi không mở tủ thuốc để lấy thuốc uống vào buổi sáng, hệ thống có thể gửi nhắc nhở thông qua các thiết bị truyền hình hoặc điện thoại di động.

Cho một cuộc sống tốt đẹp hơn?

Dù một hệ thống điều hòa tốt hơn hay một hệ thống giám sát căn nhà thông minh có thể đang khiến cho cuộc sống của chúng ta dễ chịu hơn, nhưng sự hứa hẹn từ khoa học viễn tưởng về một căn nhà có thể đáp ứng mọi nhu cầu đang đặt ra nhiều thách thức và đòi hỏi phải nỗ lực nhiều hơn để hoàn thiện.

Dancy hiện đang tham gia vào việc này: Các tính năng tích hợp trong căn hộ của anh cũng như trong các tiện ích khác, một cảm biến siêu mỏng gọi là nệm Beddit, được dùng để theo dõi giấc ngủ của anh; trong khi Philips Hue Connected Bulbs, là một hệ thống chiếu sáng, được kết nối bằng Wi-Fi nhằm điều chỉnh và thiết lập ánh sáng dựa trên hình ảnh; Netatmo là một hệ thống giám sát âm thanh cá nhân, trong khi các cảm biến chuyển động sẽ theo dõi mọi hoat động và di chuyển của anh xung quanh nhà.

Hệ thống chiếu sáng thông minh Philips Hue Connected Bulbs

Dancy cho biết, các thiết bị “thông minh” này đang giúp anh có được một cuộc sống tốt hơn. Anh có thể thiết lập ánh sáng (từ các bóng đèn) để đánh thức anh dậy nhẹ nhàng. Thông qua các thiết lập của các cảm biến ở tủ lạnh và cạnh phòng tắm, anh có thể xác định được mức độ tiêu thụ chất lỏng của mình để có thể đi ngủ mà không phải thức dậy đi tiểu trong đêm.

Trong khi hệ thống Netatmo sẽ cho anh biết những phản hồi tức thì nếu anh nói quá lớn khi đàm thoại. Thậm chí nó còn có thể theo dõi những bài hát mà anh bật lên cả ngày, và sau đó hệ thống âm nhạc trong nhà sẽ tự đọng tạo ra playlist (danh sách phát nhac) cho riêng anh. Hệ thống giám sát liên tục theo dõi các dữ liệu của anh, cho anh biết rằng anh vô tình ăn quá nhiều sau khi xem phim “Project Runway” và giúp anh điều chỉnh khẩu phần phù hợp.

Hệ thống điều âm và dự báo thời tiết cá nhân Netamo

“Ngôi nhà của bạn là nơi bạn sống, và nơi bạn sống chính là môi trường của bạn – và môi trường là thứ sẽ thay đổi bạn“, Dancy nói. “Nó có thể thay đổi bạn theo hướng tốt hơn, hoặc có thể khiến cho mọi chuyện tồi tệ hơn“.

Nói như vậy để hiểu, không phải tất cả các công nghệ thông minh đều tốt đẹp. Dancy nhận ra điều đó khi ông tậu cho mình một chiếc thìa thông minh nhằm theo dõi tốc độ nhai, rõ ràng tốc độ ăn uống không phải là thứ quá phải bận tâm nếu bạn không gặp vấn đề gì về sức khỏe với chuyện ăn uống. Anh cũng có một bàn chải đánh răng thông minh, nó có thể theo dõi thói quen đánh răng của anh, nhưng rồi anh nhận ra những thông tin mà nó mang lại ít hữu ích hơn khi đem thông tin này cho nha sĩ.

Dancy cho biết, khi anh đưa cho nha sĩ xem số liệu, “ông ấy gần như muốn nói, ‘tôi không quan tâm, hãy nói cho tôi biết [tình trạng răng miệng của anh]‘”.

Hệ thống giám sát trẻ em thông minh belkin

Công nghệ thông minh cũng cần phù hợp với từng con người cụ thể, chứ không phải là một ai đó khác xung quanh. Tại đại học Duke University, mỗi năm có 10 sinh viên tình nguyện tham gia sống trong một căn nhà thông minh, thân thiện với môi trường và có tên là LEED Platinum-certified Smart Home, nơi mà họ có thể thoải mái thử nghiêm với nguyên mẫu các thiết lập công nghệ của mình. Căn nhà này có một hệ thống điện mặt trời, hệ thống nước làm ấm bằng mặt trời và những tính năng “xanh” khác, dĩ nhiên nó cũng sở hữu hệ thống chiếu sáng kết nối bằng Ethernet. Jim Gaston, giám đốc chương trìnhSmart Home cho biết.

Gần đây, Gaston chia sẻ rằng, một số sinh viên đã được thử nghiệm một hệ thống gắn thẻ RFID và các ăng-ten sóng radio để thiết lập và giám sát hệ thống vị trí con người trong nhà theo không gian 3 chiều. Mục đích là để điều khiển hệ thống chiếu sáng và sưởi ấm tự động dựa trên vị trí con người trong căn hộ.

“Giờ đây, người ta đang cố gắng sử dụng hệ thống định vị GPS trong điện thoại di động để thực hiện những điều tương tự“, Gaston diễn giải.

Thông minh liệu đã đủ?

Việc tạo ra một căn nhà thông minh “đầy đủ” tiện nghi với các công nghệ sẵn có hiện nay đã trở thành hiện thực, nhưng vẫn chỉ mới phù hợp với những người am tường công nghệ (đủ để làm chủ nó) và có một ngân sách “khá thoải mái” cho việc trang bị tiện nghi “thông minh”. Dancy so sánh các căn nhà thông minh và dữ liệu theo dõi thu được với một bối cảnh trong ” Elysium ” (bộ phim khoa học viễn tưởng vừa ra mắt trong năm 2013), và cảm thấy tương tự như các nhà phác thảo Hy Lạp cổ đại đang mơ tới viễn cảnh “hiện đại” mà chúng ta đang có ngày hôm nay.

Và các thành phần khác vẫn cần được lên danh sách “thông minh hóa” và hợp tác để hiện thực hóa đầy đủ giấc mơ định hướng dữ liệu của những người tiên phong như Dancy. Các cửa hàng tạp hóa là một ví dụ, thường sẽ không chia sẻ lịch sử mua hàng với khách hàng của họ, do vậy việc tự động cập nhật của tủ lạnh vẫn còn chưa trở thành hiện thực. Và các đơn vị khác vẫn cần phải nhận được trên tàu để thực hiện đầy đủ những ước mơ hướng dữ liệu của sớm chấp nhận như Dancy . Cửa hàng tạp hóa , ví dụ, thường sẽ không chia sẻ lịch sử mua hàng của người tiêu dùng với họ , vì vậy tủ lạnh tự động cập nhật vẫn chưa thực hiện .

Thậm chí kể cả những loại công nghệ thông minh đã sẵn sàng hiện diện trong căn nhà bạn, thì nhà thông minh vẫn còn khá nhiều nhược điểm. Ví dụ việc quá phụ thuộc vào công nghệ cũng khiến cho những người thích “bay nhảy” hay đi du lịch như Dancy cảm thấy khó chịu. “Khi không mặc quần áo chứa cảm biến thì căn phòng ở khách sạn hầu như không nhận ra tôi”, anh than thở.

Một căn nhà được coi là đủ thông minh khi nó ẩn mình lặng lẽ sau những bức tường và âm thầm chăm sóc con người…

Xu hướng hiện đại tập trung vào smartphone của bạn nhiều hơn là trở thành người bạn đồng hành trong bữa tối của bạn, điều này có thể làm nhạt nhòa và giảm đi trải nghiệm mức độ thông minh của căn nhà dành cho cuộc sống.

Nếu bạn có thể tạo ra một môi trường mà ở đó, dù trong điều kiện nào bạn cũng khỏe mạnh và thoải mái, thì đó là nhà thông minh. Thay vì phải uống thuốc, bạn sẽ được chăm sóc bằng ánh sáng và nhiệt độ nhân tạo, giám sát sức khỏe hoàn toàn tự động. Công nghệ thông minh thực sự ngoài đặc tính “thông minh” thì phải ấn giấu và khiêm nhường nằm lại phía sau bức tường, chỉ có vậy bạn mới cảm thấy thoải mái và tiện nghi trong một căn nhà thông minh, và thực tế thì công nghệ nhà thông minh đã và đang ở rất gần với bạn…

Hữu Thắng

Tổng hợp từ LiveScience